Terapia grupowa to forma psychoterapii, która w procesie leczenia wykorzystuje potencjał płynący z obecności innych osób, relacji, które się między nimi budują i komunikacji miedzy uczestnikami a terapeutami. Jako ludzie kształtujemy się w kontakcie z innymi ludźmi, najpierw jest to rodzina, najbliższe nam osoby, mama, tata, rodzeństwo. Każdy człowiek rozwija się w otoczeniu innych. W społecznościach nabywamy też naszych urazów, doświadczamy krzywdy czy frustracji naszych potrzeb. Na rozwój i kształtowanie się osobowości człowieka, jego umiejętności dbania o siebie, budowania relacji, współtworzenia bezpiecznych związków, wrażliwość, emocjonalność mają wpływ inni i spotkania z nimi, szczególnie w czasie dzieciństwa. Dlatego terapia grupowa jest takim skutecznym narzędziem, ponieważ stanowi również środowisko, tworzy system, który po części odtwarza system rodzinny. Dzięki temu stanowi bardzo dobrą grupę, w której można przeżyć korektywne doświadczenia.
Terapia grupowa pozwala nie tylko dotrzeć do zranionych miejsc w naszych przeżyciach, wspomnieniach, ale też odpowiedzieć na nie z uważnością, wrażliwością, życzliwością, tak, aby uczestnik miał szansę przeżyć inną, lepszą sytuację, w której jego przekonanie o nim samym, o tym jak można budować relacje, jak można się komunikować, jaki jest świat, będzie mogło ulec zmianie na zdrowe, lepsze. Dzięki takiej pracy, wymianie z innymi, budowaniu zaufania, stopniowemu otwieraniu się uczestnicy nabywają dobrych i wzmacniających doświadczeń w kontaktach z innymi ludźmi. Uczą się, że ich zdanie, przeżycia, potrzeby są ważne. Uczą się również, że mogą być szanowani i jak szanować siebie oraz innych.
Oto kilka konkretnych problemów, na które wyjątkowo skutecznie i szybciej niż terapia indywidualna pomaga terapia grupowa:
Trudności w kontaktach społecznych
Wiele osób mierzy się z tym, że trudno jest im nawiązywać relacje. Odczuwają stres, napięcie, nie mają z kim rozmawiać. Często uczestnicy doświadczają, że ludzie ich nie rozumieją, że niektóre zachowania, reakcje oddalają ich od innych wtedy praca w grupie jest bardzo dobrą formą terapii. Podczas spotkań można obserwować siebie i innych, sprawdzać reakcje pozostałych uczestników na to, co się mówi, robi. Jest to bezpieczne środowisko, w którym uczestnicy życzliwie udzielają sobie informacji zwrotnych o tym, że jakieś zachowanie czy słowa zbliżają ich do siebie, a inne sprawiają, że trudno jest ze sobą rozmawiać. Na przykład uczestnicy mogą podzielić się tym, jak im się rozmawia, kiedy ktoś mówi bardzo cicho, nieśmiało, nie kończy zdań. Takie „przeglądanie się w lustrze” jakim może być w tym zakresie grupa, jest bezcenną okazją aby zaobserwować nawyki, które utrudniają budowanie relacji społecznych i wprowadzić zmianę.
Niskie poczucie wartości
W terapii grupowej uczestnicy nawzajem sobie pomagają. Każda osoba jest w tym procesie ważna, daje innym swoją uwagę, czasem wsparcie, pocieszenie czy sugestie. Uczestnicy mogą czerpać nawzajem ze swojej obecności i jednocześnie obdarowywać się życzliwością, akceptacją, swoimi doświadczeniami czy informacjami zwrotnymi. Ktoś, kto myśli o sobie źle, ma poczucie, że nikomu nie jest potrzebny, że nie ma nic do zaoferowania, zaczyna w grupie słyszeć i widzieć, że komuś pomógł. Takie doświadczenie może być zaskakującą satysfakcją dla osoby, której trudno jest docenić swoją wartość. Taka okazja jest możliwa w zasadzie tylko w terapii grupowej, gdzie uczestnicy stają się dla siebie ważnymi osobami i nawzajem sobie pomagają.
Grupa pomaga w tym zakresie również odwrócić nieustanne myśli od swojej niedoli i skierować je ku innym. Grupa to środowisko, w którym każdy jest zaproszony, żeby być też dla innych i to jest bardzo cenne doświadczenie, które pomaga przywrócić dobre myślenie o sobie, wzmacnia poczucie własnej wartości i sprzyja temu, żeby zobaczyć, że jest się pomocnym dla innych i potrzebnym.
Brak nadziei na zmianę
Spotkania z innymi osobami w procesie terapii grupowej, dają możliwość obserwowania jak sobie radzą współuczestnicy, jak im się poprawia, jak korzystają z pomocy. To pozwala widzieć w innych uczestnikach zmianę, pozwala być świadkiem ich proces zdrowienia. To jest wyjątkowa okazja do obserwowania, tego że terapia działa. Uczestnik może dzięki temu budować w sobie nadzieję, że poprawa nastąpi i w jego życiu, nawet kiedy jest akurat w trudniejszym momencie. Wiara w skuteczność terapii pomaga się angażować, otwierać, czerpać ze spotkań, w których się uczestniczy.
Nadzieja jest sprzymierzeńcem zdrowia i zmiany. Spotkania w grupie pozwalają widzieć więcej, nie tylko siebie, ale też innych i ich pracę nad sobą, która przynosi efekty. Może być tak, że najtrudniej jest dostrzec swoje postępy, a łatwiej zobaczyć jak u kogoś na przestrzeni czasu następuje zmiana – takie obserwacje dodają siły, pomagają wytrwać i wzmacniają nadzieję. To ważny aspekt w psychoterapii grupowej.
Poczucie samotności, wyobcowania
W grupie terapeutycznej można doświadczyć tego, że nie jest się samemu ze swoimi problemami. Często wiele osób przeżywa osamotnienie, wyobcowanie w swoim cierpieniu. Przekonanie, że takich nieszczęść czy napięć związanych z niechcianymi impulsami, czy konfliktami wewnętrznymi doświadczam tylko ja, nikt inny, jest bardzo trudne. Takie odczucia mogą potęgować samotność, a nawet prowadzić do izolacji. Jeśli uczestnik ma przekonanie, że nikt go nie zrozumie, że może zostać oceniony, że tylko on doświadcza takiego trudu i zmaga się z takimi problemami, może wycofywać się z kontaktów z innymi do świata swoich uczuć, myśli i bólu. Brak okazji, odwagi czy decyzji, aby szczerze rozmawiać o swoich przeżyciach może wpływać na coraz większą izolację i osamotnienie. Środowisko grupy, w którym wszyscy uczestnicy w bezpiecznych ramach mogą rozmawiać o tym czego doświadczają, co jest ich problemem, jest niezwykłą okazją, żeby przekonać się o pewnej uniwersalności ludzkich trudności.
Przestrzeń spotkań w grupie to możliwość spojrzenia na innych, odnalezienia części swoich doświadczeń, cierpień w historii innych. Pomaga to poczuć się włączonym w większą całość, we wspólnotę ludzkich przeżyć i czerpać siłę do własnych zmagań. Doświadczenie tego, że ktoś nas rozumie, że inni moją podobnie, że nie jest się zupełnie samotnym pozwala poczuć się lepiej i otwiera na przyjmowanie wsparcia, pomocy czy podejmowanie pracy nad własnymi tematami.
Potrzeba zrozumienia siebie i swoich reakcji
W grupie uczestnik jest słyszany i widziany przez innych. To pozwala na wymianę spostrzeżeń, informacji, wiedzy. Terapeuta współtworząc daną wyjątkową społeczność wraz z uczestnikami, może, odnosząc się do charakteru grupy i treści wnoszonych przez uczestników, dzielić się swoją wiedzą czy wprowadzać elementy psychoedukacji, czyli wyjaśniać, opowiadać o pewnych zjawiskach z obszaru emocji i psychiki. Uczestnicy mogą w bezpiecznej atmosferze poruszać ważne dla siebie tematy i znajdować wspólne obszary, wymieniać się swoimi doświadczeniami i sposobami radzenia sobie.
Łatwiej jest zrozumieć siebie, kiedy ktoś wytłumaczy, wskaże, że dana reakcja jest znana innym, może nawet zbadana czy opisana. Zrozumienie siebie może przynieść dużą ulgę, a to zrozumienie buduje się poprzez dostrzeżenie, że inni mają podobnie, że inni nas rozumieją, bo ten objaw czy mechanizm jest im znany.